جایگاه و موارد «دفاع مشروع» در حقوق بین‌الملل و اسلام
تاریخ انتشار: ۲۸ مهر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۹۲۲۱۷۴
موارد دفاع مشروع در حقوق بین‌الملل عبارتند از؛ نخست وقوع حمله مسلحانه، دوم دفاع از تمامیت سرزمینی و استقلال سیاسی، سوم دفاع از اتباع داخل کشور و چهارم دفاع از حقوق قانونی و منافع حیاتی؛ مواردی که فقه اسلامی نیز نوعا و بر مبنای معیارهای دینی تایید می‌کند.
وقایعی که این روزها در سرزمین‌های اشغالی می‌گذرد باعث شده تا کلیدواژه‌هایی چون «دفاع مشروع» بیش از همیشه مورد توجه عموم و به خصوص تحلیلگران مسائل جنگ قرار گیرد؛ مفهومی که در دو پارادایم اسلامی و حقوق بین‌المللی، هم همگرایی‌هایش به چشم می‌آید و هم واگرایی‌های مربوط به آن.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
گستره و محدودیت‌های دفاع مشروع در اسلام در موارد چهارگانه دفاع از اسلام در مقابل فتنه‌گری دشمنان، دفاع از اتباع دولت اسلامی، دفاع از دارالاسلام و کیان اسلامی و دفاع از بلاد اسلامی قرار می‌گیرد
دین اسلام نه تنها دفاع را نوعی حق، بلکه تکلیفی واجب دانسته و افرادی را که در راه دفاع از حریم کشته می‌شوند شهید می‌خواند. در حقوق بین‌الملل هم بر جنبه حق بودن دفاع تاکید شده اما در برخی تفاسیر موسع، آن را از محدوده دفاع خارج و به حالت حملات پیشگیرانه مبدل ساخته که ماهیت دفاع مشروع را تحت‌الشعاع قرار داده و از حالت عادی خارج می‌کند. از دید برخی پژوهشگران و صاحب‌نظران حوزه‌های مرتبط با این موضوع، همگرایی و واگرایی مبانی اسلام با مبانی غرب از این نقطه آغاز می‌شود که در پژوهشی با عنوان «بررسی و مقایسه دفاع مشروع از نگاه اسلام و حقوق بین‌الملل» (۱) مورد بررسی قرار گرفته است.
دفاع مشروع از دیدگاه اسلام
در نظام حقوقی اسلام واکنش کشور مورد تهاجم دشمن به منظور دفاع از خود، تحت عنوان جهاد تدافعی مورد بحث قرار می‌گیرد. قرآن کریم با تحریم تجاوز، «وَ لا تَعْتَدُوا إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ» (۲)، معیار را تجاوز از حدود تعیین شده و احکام الهی قرار داده است.
مساله جواز و وجوب دفاع مشروع بین فقهای اسلامی و نزد تمام عقلای عالم به قدری روشن و مسلم فرض شده است که آنان در طرح بحث خود از این موضوع، درصدد بیان دلیل اصل مشروعیت دفاع بر نیامدند، بلکه صرفا در این مقام به بیان ادله تعیین کننده شرایط، محدودیت‌ها و ذکر مصادیق آن پرداختند.
مشروعیت دفاع مشروع محل تسالم فقها بلکه عقلا است. در جهاد تدافعی تنها شرایط عامه تکلیف یعنی عقل، بلوغ و قدرت مطرح است. علی رغم اتفاق فقهای شیعه و سنی بر عدم اشتراط جهاد تدافعی به وجود امام معصوم یا عادل، به این دلیل که اگر از بلاد اسلامی دفاع نشده و دشمن رانده نشود حق از بین می‌رود، به نظر می‌رسد که این روش در فرض وجود دولت اسلامی مقتدر محل مناقشه و تأمل باشد. بنابراین در این گونه جهاد تدافعی کسب اجازه از مقامات صالحه حکومت اسلامی الزامی است. فلسفه تاسیس قوانین دفاع مشروع آن است که افراد بتوانند تحت شرایطی جان مال ناموس و آبروی خود را در مقابل تجاوز دیگران محفوظ دارند.
گستره و محدودیت دفاع مشروع در اسلام
گستره و محدودیت‌های دفاع مشروع در اسلام در موارد چهارگانه دفاع از اسلام در مقابل فتنه‌گری دشمنان، دفاع از اتباع دولت اسلامی، دفاع از دارالاسلام و کیان اسلامی و دفاع از بلاد اسلامی قرار می‌گیرد.علامه طباطبایی ذیل آیه ۱۹۰ سوره بقره می‌فرماید: ماهیت جهاد در اسلام دفاع محض است که حق انسانیت بر اساس فطرت سلیم حق مشروع بشریت می‌باشد، بدان وسیله حفظ می‌شود و دفاع هم بالذات محدود است و تجاوز همان خروج از آن حدود است و به همین جهت به دنبال آیه فوق فرمود: تجاوز نکنید که خداوند تجاوزگران را دوست ندارد. بنابراین یک سری محدودیت‌ها، نه به جعل و قرارداد که ذاتی دفاع است: از جمله -وقوع تجاوز ( ۹۰بقره ) -تناسب ( ۱۹۴بقره) - در حد ضرورت (۱۹۳ بقره)- پایبندی به اصول انسانی و رعایت ارزش‌ها ولو آنکه طرف مقابل ناجوانمردی نماید. لذا اقدامی که به منظور دفاع از خود به عمل می‌آید، باید در واکنش به یک تجاوز سابق بر آن و متناسب با رفع تجاوز و در همان حد که برای رفع تجاوز و خاتمه دادن به آن ضرورت داشته باشد و با رعایت اصول انسانی صورت گیرد.
جایگاه و موارد دفاع مشروع در حقوق بین‌الملل و شرایط اثبات آن
بسط و تکامل دفاع مشروع را باید در قبال سابقه توسعه کلی حقوق بین‌الملل نسبت به جنگ و اصل منع توسل به زور نگریست، زیرا تا آغاز قرن بیستم با جواز مبادرت دولت‌ها به جنگ به طور آزادانه و بر اساس حقوق بین‌الملل عمومی، نیاز به توجیه آن اقدامات بر اساس دفاع مشروع نبود.
برای استفاده از حق دفاع باید در نظر داشت که هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی بایستی دفاع متناسب با تجاوز صورت گرفته باشد
حقوقدانان می‌گویند قبل از تحریم جنگ تجاوزکارانه، حق دفاع مشروع علی رغم تایید آن در حقوق بین‌الملل عرفی اصولاً فاقد ماهیت قانونی بوده و بیشتر جنبه سیاسی اخلاقی داشت. «محمدرضا ضیایی بیگدلی» مدرس حقوق در مورد سابقه تاریخی دفاع مشروع می‌نویسد: تا سال ۱۹۱۹ مانع عظیم جهت پذیرش حق دفاع مشروع به عنوان یک حق بین المللی وجود صلاحیت بی قید و شرط و نامحدود کشورها در توسل به جنگ بود، اما پس از آن میثاق جامعه ملل نیز ذکری از دفاع مشروع به میان نیاورد. شاید تدوین کنندگان میثاق چنین تصور می‌کردند که دفاع مشروع حق بنیادی و جهانی شناخته شده است. لذا نیازی به پیش بینی آن نمی‌باشد.
موارد دفاع مشروع عبارتند از؛ نخست وقوع حمله مسلحانه، دوم دفاع از تمامیت سرزمینی و استقلال سیاسی، سوم دفاع از اتباع داخل کشور و چهارم دفاع از حقوق قانونی و منافع حیاتی.
حمله مسلحانه و ضرورت یافتنِ دفاع
منشور سازمان ملل از حمله مسلحانه سخن به میان می‌آورد. پس بر خلاف حقوق عرفی که استفاده از زور حتی اگر «تهاجم» صورت فیزیکی و مادی به خود نگیرد، بلکه به صورت تهاجم اقتصادی یا تبلیغاتی باشد مجاز بوده است. دفاع از خود در مقابل حمله غیرمسلحانه و برای حفظ منافع با توسل به زور مشروع نیست. به همین جهت برخی از حقوقدان‌ها دفاع مشروع را به تجاوز مرتبط ساخته، اظهار می‌دارند که «بحث پیرامون جنگ تدافعی یا دفاع مشروع، بدون پی بردن به مفهوم تجاوز، ناقص است چرا که دفاع مشروع، واکنش کشور مورد تجاوز در قبال متجاوز است.»
ماده ۵۱ منشور ملل متحد به این مطلب اشعار دارد که در هیچ یک از مقررات به حق ذاتی دفاع مشروع فردی یا جمعی در صورت وقوع حمله مسلحانه به یک عضو ملل متحد تا زمانی که شورای امنیت اقدامات لازم را برای حفظ صلح و امنیت بین‌المللی به عمل آورد، لطمه‌ای وارد نخواهد کرد. ماده مذکور بیانگر این مطلب است که تعریف صریحی از دفاع مشروع و حمله مسلحانه را به دست نمی‌دهد با این وجود با مراجعه به این ماده از منشور ملل متحد می‌توان دریافت که استفاده از حق دفاع مشروع منوط به چند شرط است؛ نخست یک تجاوز نظامی؛ دوم ضرورت دفاع و سوم تناسب با تجاوز.
از دید فقهای امامیه دفاع در صورتی ضرورت پیدا خواهد کرد که تمامی راه‌های فصل خصومت مانند مذاکره طی شده و هیچ یک راهگشا نبوده باشد و از طرفی دفاع فوریت داشته باشد، در این صورت است که حتی اگر فرد مهاجم کشته شود خون وی مباح بوده و فرد مدافع مسئول خون او نخواهد بود. لازم به ذکر است که این شرط به صراحت در ماده ۵۱ منشور ملل متحد بیان نشده است. با این وجود حقوقدانان این شرط را از فحوای این ماده استفاده کرده و قائلند که شرط ضرورت در ماده مورد نظر مستتر است.
دفاعی که باید متناسب با تجاوز باشد
در دین اسلام در عرصه حکومتی و اجتماعی جهاد دفاعی به عنوان نوعی مبارزه با دشمنان و مهاجمان برای دفاع از حوزه اسلام و سرزمین‌های اسلامی و برای دفاع از جان و مال و حیثیت و فرهنگ مسلمانان به رسمیت شناخته شده و از موارد دفاع مشروع در عرصه جمعی مطرح می‌شود
برای استفاده از حق دفاع باید در نظر داشت که هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی بایستی دفاع متناسب با تجاوز صورت گرفته باشد. بر همین اساس چنانچه تجاوزی در گوشه‌ای از مرز صورت پذیرد، کشور مدافع فقط می‌تواند حمله متجاوز را در همان نقطه دفع کرده و مجاز به حمله به کشور مهاجم از سایر نقاط نیست. این شرط نیز از لابلای ماده ۵۱ قابل استفاده است، چه اینکه مفهوم دفاع فقط ناظر به دفع حمله است و توجیه‌گر هیچ اقدام دیگری نیست.
این در حالی است که در دین اسلام در عرصه حکومتی و اجتماعی جهاد دفاعی به عنوان نوعی مبارزه با دشمنان و مهاجمان برای دفاع از حوزه اسلام و سرزمین‌های اسلامی و برای دفاع از جان و مال و حیثیت و فرهنگ مسلمانان به رسمیت شناخته شده و از موارد دفاع مشروع در عرصه جمعی مطرح می‌شود. زیرا در حقیقت جهاد ابتدایی نیز یک نوع دفاع از حقوق خداوند و دفاع از حقوق انسان‌های مستضعف است.
بنابراین اگر قدرت‌های ستمگر و کافر به مردم مسلط شده و مانع از گسترش توحید و عدالت در جامعه شوند و با سلطه و استبداد مال خدا را مال خود و بندگان خدا را بردگان خود بپندارند و در زمین فساد و تباهی را گسترش دهند در این صورت به حکم عقل و از باب لطف دائمی خداوند بر بندگان دفع شر و مبارزه با چنین افرادی واجب و ضروری است، تا حدی که آفتاب توحید و حقیقت بر دل‌های مردم بدرخشد و فطرت حق‌جوی آنان آشکار شود. پس در واقع جهاد ابتدایی دفاع از توحید و قسط و عدالت و در حقیقت دفاع از انسانیت است و هدف از تشریع فریضه جهاد در شریعت مقدس اسلام همین هدف والا است نه کشورگشایی و سلطه جویی بر مردم.
بنابراین بر اساس مبانی مذکور هرگاه جان ولو حق مرتبط با انسان یعنی ناموس و آبروی انسان در معرض تهدید و تعرض قرار گیرد امری منطقی است که از خود بتواند دفاع کند و این حکم از نظر شرع مورد امضا قرار گرفته و برای آن حدود و ثغوری منظم در نظر گرفته شده است.
نتیجه‌گیری
دفاع مشروع در هر دو نظام حقوقی اسلام و بین‌الملل به عنوان استثنا بر اصل کل منع توسل به زور مطرح است و این حقیقت با در نظر گرفتن مواد منشور و توجه به روابط بین‌الملل اسلام که همانا صلح مبتنی بر دعوت و عدالت بود، روشن می‌شود. تفاوتی که در این بین وجود دارد سابقه تاریخی جایگاه این اصل در دو نظام حقوقی است. زیرا تا آغاز قرن بیستم این حق در حقوق بین‌الملل عرفی اصولاً فاقد ماهیت قانونی بوده و بیشتر جنبه سیاسی و اخلاقی داشته است. از نحوه عبارت‌سازی ماده ۵۱ نیز به وضوح می‌توان فهمید که حق دفاع مشروع مندرج در ماده ۵۱ یک ماهیت فرعی دارد. ولی در حقوق بین‌الملل اسلامی حکم جهاد تدافعی دارای ماهیت اساسی است. پس هم سابقه تاریخی آن در حقوق بین‌الملل اسلام ریشه‌دارتر و هم جایگاه و اهمیت آن بنیادی‌تر و اساسی‌تر است.
در حقوق بین‌الملل اسلامی هدف باید جهاد در راه خدا باشد، نه طغیان و کشورگشایی یا قشون کشی به قصد تجاوز ، در حالی که لحاظ داشتن حق وتو برای قدرت‌های بزرگ که زمینه ساز ناعادلانه بودن تصمیمات حقوقی شورای امنیت است موجب سوء‌استفاده از این حق می‌شود.
آنچه مورد وفاق دیدگاه‌های فقه اسلامی و حقوق بین‌الملل است نوع دفاع مشروع مبنی بر دفاع فرد یا افراد در مقابل حملات یا تجاوزات غیرقانونی و ناموجه است
با نگرش در مجموعه مباحث فقه و حقوقی مطرح شده این نکته قابل ذکر است که شریعت اسلام در جهت توجه به تمامی ابعاد جنایت یا جرم انجام شده منطقی‌ترین راهکارها در جهت اعمال و اجرای حقوق فردی و اجتماعی انسان‌ها را در نظر می‌گیرد؛ از یک سو به دلایل متقن به کرامت انسانی و ارزشمندی ذاتی او توجه دارد و اجازه تجاوز به حریم جسمی و روحی وی را به هیچکس نخواهد داد از سوی دیگر در موارد تجاوز به حریم فرد در مقام دفاع او را به منع از تجاوز ملزم می‌سازد تا کسی که بر اساس مقاومت و معیارهای مشروع از خود دفاع می‌کند مستوجب مجازات نباشد. آنچه مورد وفاق دیدگاه‌های فقه اسلامی و حقوق بین‌الملل است نوع دفاع مشروع مبنی بر دفاع فرد یا افراد در مقابل حملات یا تجاوزات غیرقانونی و ناموجه است.
در تهاجمات کشوری، هدف اصلی دفاع مشروع دفع تجاوز و بیرون راندن دشمن به مرزها است، اگرچه در صورتی که دامنه تعدی و تجاوز وسیع‌تر از حالت معمول باشد، نابود کردن مرکز تجاوز لازم خواهد بود از این رو دفع مشروع شخص در مقابل اشخاص با دفاع مشروع در دامنه وسیع جنگی متفاوت خواهد بود.
پی‌نوشت:
۱- ساسان چمنی و وحید ریاضی، «بررسی و مقایسه دفاع مشروع از نگاه اسلام و حقوق بین‌الملل»، سال سی و دوم، شماره ۱۲۲، بهار ۱۴۰۲
۲- سوره بقره- آیه ۱۹۰
منبع: تابناک
کلیدواژه: طوفان الاقصی پرونده قتل داریوش مهرجویی بیمارستان المعمدانی غزه فلسطین اکبر قدمی دفاع مشروع فلسطین اسراییل طوفان الاقصی پرونده قتل داریوش مهرجویی بیمارستان المعمدانی غزه فلسطین اکبر قدمی حقوق بین الملل حقوق بین الملل بین الملل اسلام دفاع از اتباع حق دفاع مشروع حمله مسلحانه دفاع از حقوق برای دفاع محدودیت ها هم از نظر ملل متحد بر اساس ماده ۵۱
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tabnak.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تابناک» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۹۲۲۱۷۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
زن و مرد در رسیدن به مقامات معنوی برابر هستند/ دین اسلام؛ مدافع اصلی حقوق زنان است
آیت‌الله رمضانی گفت: در قرآن درباره زنان، از تعابیری استفاده شده است که همان تعبیر برای مردان استفاده گردیده و تمام مقاماتی که برای مردان، مثل «حیات طیبه» وجود دارد، برای زنان هم است.
به گزارش ایسنا، آیت‌الله «رضا رمضانی» دبیرکل مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) که به دعوت مسلمانان برزیل برای شرکت در همایش «اسلام؛ دین گفت‌وگو و زندگی» به این کشور سفر کرده است، در جمع تعدادی از بانوان مسلمان منطقه آمریکای لاتین، با اشاره به ویژگی‌های منحصر به‌فرد زنان اظهار کرد: زن دارای توانمندی‌های شخصی و جمعی است که یکی از این توانمندی‌های شخصی، بحث تربیت است. عاطفه‌ای که در وجود زن قرار دارد، نمونه‌ای از مهر الهی است، البته مهر الهی خودش هزاران برابر بیشتر از مهر مادری است. نقش تربیتی در خانواده به زن داده شده و نقش تربیتی مادر، بسیار برجسته است و این موارد به بخش توانمندی فردی زنان برمی‌گردد. در زمینه سلوک الهی و تلطیف هم، روح زن می‌تواند رشد زیادی داشته باشد. در بخش توانمندی اجتماعی زنان هم می‌توان گفت اگر مجموعه‌ای از ظرفیت‌های مربوط به زنان در فعالیت‌های اجتماعی جمع شود، یک قدرت شکست‌ناپذیر خواهد شد.
وی ادامه داد: هر کدام از شما حاضران در این نشست می‌توانید در جای خودتان، یک سری فعالیت‌های فردی داشته باشید، اما اگر این فعالیت‌های فردی با هم جمع شود، تبدیل به فعالیتی عمیق و گسترده اجتماعی خواهد شد و لازمه‌اش این است که انسان دنباله‌رو تشکلی باشد. چرا بانوان آمریکای لاتین در برابر کشته شدن یک سری از زنان که بی‌گناه کشته می‌شوند، نباید موضع بگیرند؟ زنان آمریکای لاتین که می‌بینند بچه‌های بی‌گناه کشته می‌شوند، چرا از آنها دفاع نکنند و صدای خودشان را به جهان نرسانند؟ چرا به دنبال این نباشند که استیفای حقوق زنان در جامعه بشری را به صورت حقوقی دنبال کنند؟ آنها در صورت ایجاد تشکل می‌توانند نشست‌های علمی با موضوع زن، زن در اسلام، زن در غرب در همه کشورهای منطقه آمریکای لاتین برگزار کنند.
دین اسلام؛ مدافع اصلی حقوق زن
دبیرکل مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) افزود: در یک قرن اخیر آخرین دفاعی که در غرب از زنان شده، در حوزه فمنیسم بوده که شما مطلع هستید هنوز هم امروزه دست به استفاده ابزاری از زنان می‌زنند. اگر آنها خودشان را پیشرفته می‌دانند، به قوانین مونتسکیو و جاهای دیگر مراجعه کنید تا ببینید در مورد زن چه گفته‌اند. باید در این خصوص مطالعه کنید و بگویید که مدافع اصلی حقوق زن در اسلام، تعریف شده است. اصطلاحات حقوقی را یاد بگیرید و در جلسات سازمان‌های بین‌المللی، شرکت کنید و بگویید که اسلام تنها دینی است که می‌تواند از حقوق انسان و از جمله حقوق زنان، دفاع کند.
آیت‌الله رمضانی با اشاره به رساله حقوق امام سجاد(ع) اظهار کرد: غربی‌ها می‌گویند ما حقوق بشر را پایه‌گذاری کردیم، سابقه این ادعا، صد سال است؛ در حالی که امام سجاد(ع) هزار و دویست و پنجاه سال پیش، رساله حقوق را نوشته است. کلمات پیامبر(ص) و کلمات حضرت امیرالمومنین(ع) در مورد زنان موجود است و همه این محتواها جزو حقوق زنان در اسلام است. باید هویتی که اسلام به زنان داده است را به جامعه غربی و جامعه جهانی معرفی کنید.
وی اضافه کرد: همان طوری که باید شخص خودمان را باور کنیم و به خودباوری فردی برسیم، به لحاظ جمعی هم باید به خودباوری جمعی و خودجمعی برسیم. خودباوری جمعی، یک ظرفیت کمی و کیفی ایجاد می‌کند. زنان یک سرمایه عظیم اجتماعی هستند، البته در طول تاریخ دوران‌های مختلفی بر زنان گذشت، دورانی بود که زنان به عنوان موجودات بی‌هویت معرفی می‌شدند و حتی به لحاظ فرهنگ، کار به جایی رسید که داشتن دختر، ننگ محسوب می‌شد! این که دین، داشتن دختر را نعمت می‌داند ـ که اگر نعمت بیاید، برکت بر خانه نازل می‌شود ـ به خاطر آسیب‌هایی بود که در آن زمان نسبت به دختران وجود داشت. بی‌هویتی و استفاده ابزاری، بدترین چالش در مورد زنان بوده و این مسئله در دوران جاهلیت کهنه، بسیار وجود داشت، متاسفانه زمانی بود که بعد از مرگ مرد، زن به عنوان ارث پسر بزرگ دانسته می‌شد. در چنین زمانی، پیامبر اکرم(ص)، خود را مدافع هویت و کرامت زنان دانستند و مدافع حقوق زنان بودند و به یک معنا، قربانی دفاع از حقوق زنان شدند، چون به این خاطر، مشرکان ایشان را ابتر و مقطوع‌النسل معرفی کردند. کار به جایی رسید که پیامبر برای دفاع از این کرامت، دست دخترشان را می‌بوسیدند و تصویر جدید، عمیق و دقیقی را از زن ارائه دادند.
برابری زن و مرد در رسیدن به مقامات معنوی
دبیرکل مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) افزود: زن می‌تواند آرام‌بخش جامعه و خانواده و مکمل تربیت نسل بشر باشد، او این نقش اصلی را می‌تواند به خوبی در خانه ایفا کند و این نقش بسیار مهمی است که به زنان داده شده است. مسئولیت زن، فقط ماندن در خانه نیست، بلکه می‌تواند فعال اجتماعی هم باشد و او حتی می‌تواند نه فقط در بخش تربیتی؛ بلکه در بخش‌های فرهنگی و سیاسی هم جریان‌ساز باشد. زن این گونه، هویت عالی پیدا می‌کند و در کنار مردان به آن رشد عالی می‌رسد. حتی برخی از زنان، رشدشان در این بخش از مردان هم بیشتر است، تا جایی که رسول اکرم(ص) می‌فرماید: زدن زنان، کار آدم‌های پست و همسران پست است. تمام مقاماتی که برای مردان مثل حیات طیبه وجود دارد، برای زنان هم هست؛ «مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثَی وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیَاةً طَیِّبَةً»؛ انسانیت، زن و مرد نمی‌شناسد، بلکه انسانیت به کرامت برمی‌گردد. در روایات آمده است که «عده‌ای از یاران ارشد امام زمان(عج)، از زنان هستند».
آیت‌الله رمضانی با اشاره به عدم تفاوت زنان و مردان در کمال اظهار کرد: خداوند در آیه ۱۳ سوره حجرات می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَأُنْثَیٰ وَجَعَلْنَاکُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا ۚ إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ». خداوند آن قدر هویت و کرامت زنان را بالا می‌برد که برخی از زنان، توسط پروردگار در قرآن به عنوان الگو معرفی شده‌اند. خداوند به واسطه حضور زن، جریان کوثرگرایی را در برابر تکاثرگرایی در جامعه محقق می‌کند. جریان کوثرگرایی ماهیت توحیدی دارد که این به برکت حضرت زهرا(س) است. از سوی دیگر، افراد در تکاثرگرایی به مالشان می‌نازند. در قرآن درباره زنان از تعابیری استفاده شده که همان تعبیر برای مردان استفاده گردیده و حتی از این تعابیر استفاده نبوت و امامت هم می‌شود، مثل آیه «وَإِذْ قَالَتِ الْمَلَائِکَةُ یَا مَرْیَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاکِ وَطَهَّرَکِ وَاصْطَفَاکِ عَلَیٰ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ» که در مورد حضرت مریم(س) است.
وی افزود: اسماء همسر جعفر بن ابی‌طالب به حبشه هجرت کرد، زمانی که به مدینه برگشت پرسید: آیا آیه‌ای در مورد زنان آمده است یا نه و اگر آیه‌ای نیامده، همه ما ضرر کردیم. اسماء به نزد رسول اکرم(ص) آمد و از ایشان پرسید: یا رسول‌الله آیا آیه‌ای در مورد زنان نیامده است؟ پیامبر(ص) پاسخ دادند: چرا، آیه ۳۵ سوره احزاب در این خصوص نازل شده که خداوند می‌فرماید: «إِنَّ الْمُسْلِمِینَ وَالْمُسْلِمَاتِ وَالْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَالْقَانِتِینَ وَالْقَانِتَاتِ وَالصَّادِقِینَ وَالصَّادِقَاتِ وَالصَّابِرِینَ وَالصَّابِرَاتِ وَالْخَاشِعِینَ وَالْخَاشِعَاتِ وَالْمُتَصَدِّقِینَ وَالْمُتَصَدِّقَاتِ وَالصَّائِمِینَ وَالصَّائِمَاتِ وَالْحَافِظِینَ فُرُوجَهُمْ وَالْحَافِظَاتِ وَالذَّاکِرِینَ اللَّهَ کَثِیرًا وَالذَّاکِرَاتِ أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِیمًا». اسماء از شنیدن این آیه بسیار خوشحال شد. این آیه حکایت از این دارد که همه مقاماتی که برای مردان است، برای زنان نیز می‌باشد و اشاره به برجسته بودن نقش زن دارد.
نقش آرام‌بخشی زن در خانواده
دبیرکل مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) ادامه داد: علامه جوادی آملی از بزرگان فقه و حکمت و فلسفه و عرفان هستند و ایشان چهل سال است که تفسیر کل قرآن را می‌گویند و مهمترین تفسیر این زمان، به نام «تفسیر تسنیم» در ۷۵ جلد به نوشته علامه جوادی آملی است. ایشان کتابی به نام «زن در آیینه جلال و جمال» دارند که حتما بانوان باید این کتاب را بخوانند. علامه جوادی آملی در این کتاب تعبیر لطیفی دارد با این مضمون که مرد مظهر جلال الهی و زن مظهر جمال الهی است. آرامش جمال به جلال، و آرامش جلال به جمال است، لذا خداوند در قرآن می‌فرماید: این‌ها به همدیگر سکونت و آرامش می‌دهند. در انجیل آمده که این آرامش از طرف زن به مرد است، اما علامه طباطبایی(ره) در تفسیر المیزان می‌نویسد: این آرامش هم از طرف زن به مرد و هم از طرف مرد به زن است.
وی در ضرورت هم‌افزایی و همکاری میان فعالان زن خاطر نشان کرد: ما باید به سمت تشکل‌سازی و سازماندهی برویم. جمعیت بانوان اهل‌بیت(ع) در صورت تشکیل می‌تواند برکات زیادی را برای بانوان این منطقه عظیم داشته باشد. این تشکل می‌تواند نشست‌های علمی را در موضوعات مختلف مربوط به زنان داشته باشد و بیانیه‌های متعددی در دفاع از حقوق زنان منتشر کند و جلساتی را به صورت مجازی در مناسبت‌هایی همچون ولادت‌ها و شهادت‌ها برگزار کند و شاهد حضور اعضای تشکل در کنفرانس‌های مختلف باشیم.
دبیرکل مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) در پایان با ابلاغ سلام رهبر معظم انقلاب به جوانان و بانوان آمریکای لاتین گفت: من به حاضران در این جلسه توصیه می‌کنم که دیدگاه‌های امام خمینی(ره) و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای را در مورد زنان مطالعه کنند. امام خمینی(ره) می‌فرمودند: ما مأمور به تکلیف و وظیفه هستیم. ما باید به وظایف خودمان به درستی عمل کنیم، چرا که تاریخ در مورد ما قضاوت خواهد کرد.
انتهای پیام
جاده کندوان یک طرفه شد